پیامدهای عضویت فلسطین در یونسکو

درباره پیامدهای این مسئله با مهدی دانش‌یزدی، کارشناس حقوق بین‌الملل و معاون سابق نمایندگی کشورمان در سازمان ملل گفت‌وگو کردیم.

• عضویت فلسطین در یونسکو می‌تواند به عضویتش در سازمان ملل کمک کند؟

عضویت فلسطین در یونسکو ارتباطی به عضویت در سازمان ملل ندارد و این دو مسئله پروسه‌های کاملا جداگانه به حساب می‌آید. در پذیرش عضویت فلسطین در یونسکو بیشتر بحث سیاسی مطرح است نه حقوقی. پذیرش کشور مستقل فلسطین در سازمان ملل روال مشخص خود را دارد و به این مسئله ربطی پیدا نمی‌کند اما عضویت فلسطین در یونسکو از لحاظ تبلیغاتی کار مهمی برای آنها به حساب می‌آید. تشکیلات خودگردان شاید تنها به‌دنبال این است که از این طریق در مذاکرات با اسرائیل چیزی به دست بیاورد.

• برخی می‌گویند فلسطینی‌ها اکنون با ثبت آثار تاریخی خود در یونسکو می‌توانند جلوی شهرک‌سازی صهیونیست‌ها را بگیرند.

ثبت آثار تاریخی فلسطین پیش از این هم می‌توانست از سوی کشورهای دیگر مثلا کشورهای عربی دیگر صورت بگیرد اما کشورهای غربی سرزمین‌های اشغالی را به‌عنوان سرزمین فلسطین به رسمیت نشناخته‌اند مخصوصا مناطقی که بعد از جنگ 1967 اشغال شد. یکی از اهداف عضویت در سازمان ملل این است که فلسطینی‌ها بتوانند علیه رژیم اسرائیل در دیوان کیفری بین‌المللی در رابطه با جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی اقامه دعوی کنند. چنین وضعیتی در مورد یونسکو وجود ندارد؛ این سازمان جای شکایت نیست. احتمالش زیاد است که فلسطینی‌ها از یونسکو درخواست کنند که بعضی از قسمت‌های سرزمین‌های اشغالی مخصوصا منطقه بیت‌المقدس را به‌عنوان آثار باستانی و میراث فرهنگی ثبت کند. تحقق این مسئله هم می‌تواند یک فشار سیاسی برای اسرائیل باشد اما باعث فشار حقوقی نمی‌شود. حتی اگر فلسطینی‌ها بخواهند آثاری را با عنوان میراث بشریت در این سازمان به ثبت برسانند باز هم ممکن است آمریکایی‌ها جلوگیری کنند و نگذارند چنین اتفاقی بیفتد چون دیگر آنجا مسئله رای‌گیری مطرح نیست.

• آمریکایی‌ها بودجه یونسکو را قطع کردند. این روند می‌تواند ادامه یابد؟

واقعیت این است که نفوذ صهیونیست‌ها در کنگره آمریکا بسیار زیاد است و آمریکایی‌ها از قبل هم تهدید کرده بودند که درصورت عضویت فلسطین کمک خود را به یونسکو پرداخت نخواهند کرد. آمریکا قبلا هم این کار را انجام داده است. چندین ماه قبل سوزان رایس، سفیر آمریکا در سازمان ملل هم نقل به مضمون گفته بود که بیم آن دارد که درخواست عضویت فلسطین در سازمان ملل باعث شود دولت آمریکا دیگر نتواند به سازمان ملل هیچ کمکی کند. در میان کشورهای جهان بیشترین بودجه را آمریکا به سازمان ملل می‌دهد و همیشه از این اهرم استفاده کرده است. زمان ریاست‌جمهوری کلینتون که کنگره در دست جمهوریخواهان بود نمایندگان در پرداخت این پول تعلل کردند و حتی در مقطعی سازمان ملل پول پرداخت حقوق پرسنل خود را نداشت.

• فلسطینی‌ها اعلام کرده‌اند اکنون برای عضویت در ۱۶ سازمان بین‌المللی دیگر اقدام می‌کنند آیا این مسئله می‌تواند کمکی به عضویت در سازمان ملل کند؟

فلسطینی‌ها قطعا این کار را خواهند کرد و احتمال زیاد در این مسئله هم مثل یونسکو موفق خواهند شد اما باز هم این مسئله ربطی به عضویت در سازمان ملل ندارد. عضویت در سازمان ملل تنها از طریق ماده ۴ منشور سازمان ملل صورت می‌گیرد و راه دیگری برای آن وجود ندارد. براساس این ماده باید پذیرش یک کشور جدید در شورای امنیت تصویب شود و شورای امنیت پس از آن عضویت را به مجمع سازمان ملل توصیه کند تا با دوسوم اعضا این مسئله نهایی شود.